Lutherlied 2017
Geschreven door Elly Keukens
Afgelopen maandag was het thema van de gesprekskring Remonstranten Alphen aan den Rijn LUTHER. We zongen en bespraken o.a. het Lutherlied 2017.
Op de website van Protestantse kerk vond ik onderstaand artikel:
Op verzoek van de Evangelisch-Lutherse Synode en ter gelegenheid van het Lutherjaar 2017 heeft tekstdichter Andries Govaart een nieuw Lutherlied geschreven. Jac Horde componeerde de melodie.
Wij leven van genade
Wij leven van genade, God,
door u alleen gegeven,
niet door mijn ijver in mijn trots
of mijn lichtzinnig streven.
Ontheemden zijn wij in zwaar weer,
wij kunnen ons niet redden, Heer.
Als u wilt, spaar ons leven.
Een druppel dauw, een roos ontluikt,
u bent er en nog kleiner.
En u gaat boven alles uit,
zo groot, voorbij de einder.
Vermomd en onnaspeurbaar, God,
bent u verborgen voor ons tot
wij u in Christus’ kruis zien.
Spreek tot ons door uw levend Woord
en richt ons met uw teken.
Geef troost in twijfel, schenk geloof,
genees onze gebreken.
Dan breekt een nieuwe vrijheid baan,
wij binden ons met Christus’ naam
en mogen in hem leven.
3 april 2016 Wageningen, ©Andries Govaart
Gebondenheid en vrijheid
Andries Govaart licht zijn tekst toe: “Een belangrijk besef van Luther in reactie op de officiële kerkelijk leer is dat wij ons niet van heil kunnen verzekeren. Wij leven van genade God, door u alleen (dus niet door bemiddeling van de kerk) gegeven. Zo ook kan ik als mens ook geen genade verwerven of ik nu ijverig of eerder lichtzinnig ben. ‘Hoe vind ik een genadige God?’ was zijn uitgangsvraag.
Luther heeft een existentiële ervaring van overgeleverd zijn gehad toe hij als jongeman op weg werd overvallen door een noodweer. De jonge Luther probeert zijn hachje te redden en belooft in dat noodweer aan de heilige Anna monnik te worden; in de loop van zijn leven wordt de verhouding met God steeds directer en spelen de heiligen geen rol meer.
Ook Luther gebruikt beelden, een dauwdruppel een ontluikende roos, hij leeft in het besef dat God aanwezig is in het allerkleinste en in het allergrootste, én dat God een verborgen God is die zich aan ons toont in de lijdende aan het kruis. De levende Christus is het enige sacrament.
Sacrament (teken) en woord zijn bij Luther verweven met elkaar. Het sacrament is de zichtbare vorm van het woord. Zo spreekt God tot ons. Troost speelt steeds opnieuw een belangrijke rol: geloof is getrooste vertwijfeling. In het geloof, dat een geschenk is, vinden we een vrijheid van leven en zijn we alleen aan Christus gebonden. Zo zijn gebondenheid en vrijheid geen tegenstelling, maar vloeien uit elkaar voort.”
Geen strijdlied, maar een troostlied
Componist Jac Horde tekende voor de melodie van het nieuwe lied. “De melodie, die de tekst van Andries Govaart nauwkeurig volgt, beweegt zich vrij tussen de grondtonen “d”. Zoals bij vele Lutherliederen is er een korte opmaat. De grondtonen worden geraakt bij het “kleinste” en het “grootste”, waarin God zich bevindt.
Niet onze eigen werken, gepaard gaand met trots en lichtzinnig streven, maar Gods genade telt. Met vallen en opstaan worden wij ons dat bewust, zoals de vallende (verminderde) kwinten het aanduiden: “ontheemden zijn wij in zwaar weer”. Het eindigt in een dominant op “leven”, dat niet ten einde is, met een blik omhoog, tot wij oog in oog zullen staan met Christus, die in ons bestaan nog verborgen is. Dat verborgene, dat wordt uitgebeeld in de bovenstem van de koorzetting bij de tweede strofe, wanneer deze stem onder de melodielijn kruipt, voorafgaand door het grillige ritme bij “onnaspeurbaar” uitlopend in het “kruis”motief. Geen strijdlied, maar een troostlied!”
Koorzettingen
Jac. Horde heeft bij zijn melodie zowel een orgel/pianobegeleiding als een zetting voor koor en tegenstem gemaakt. Om het lied ook voor andere bezettingen beschikbaar te stellen schreven enkele kerkmusici nog een paar zettingen: Jeroen de Haan (Den Haag) maakte een 2-stemmige zetting voor vrouwencantorij die zowel a capella als met 3-stemmige begeleiding uitgevoerd kan worden. Dick Troost (Ede) schreef een zetting voor een kleine cantorij die zowel driestemmig als door de combinatie sopraan + mannenstemmen als alt + mannenstemmen uitgevoerd kan worden. Tenslotte schreef Gerrit Baas (Enschede, en adviseur kerkmuziek van de Evangelisch-Lutherse Synode) een zetting voor een vierstemmige cantorij.
