Gemeenteberichten

Gemeenteberichten is het informatieblad van onze gemeente, dat 6 keer per jaar verschijnt. Het is een periodiek met alle belangrijke informatie over kerkdiensten, gemeente-avonden, lezingen e.d. Daarnaast worden ook belangrijke activiteiten vermeld van landelijke- en regionale aard. Voor een proefnummer of inlichtingen kunt u contact opnemen met het secretariaat.
Een abonnement kost € 12.50 per jaar.

TER OVERDENKING uit het laatste nummer:

Over Richtinggevende Waarden

“Ik begreep dat ik het hoogste geluk, als het werkelijk in eer en rijkdom gelegen was, niet zou bereiken”.

“Rijkdom, eer en zinnelijk genot sleuren de geest zo mee, dat hij nauwelijks over iets anders kan nadenken”.

Deze twee citaten staan in één van de eerdere werken van Baruch de Spinoza (1632-1677), die vaak wordt gezien als één van de belangrijkste filosofen van de Verlichting en de grootste filosoof van de Nederlanden. Hij werd geboren in Amsterdam binnen de Portugees- Joodse gemeenschap aldaar. Hij ontwikkelde zich als jongen zeer snel, sprak zowel vloeiend Nederlands als Hebreeuws en werd al snel door de opperrabbijn als zijn opvolger gezien. Dat liep anders, want mede door zijn contacten met een vrijzinnig denker en geleerde, Franciscus van den Ende, in wiens kring hij heel snel Latijn leerde, ontwikkelde hij na zijn twintigste een heel andere filosofie.

Bovenstaande citaten heb ik gekozen, omdat ik daarin overeenkomsten zag met het verhaal van de verzoeking van Jezus in de woestijn in Lucas 4.

De eerste verleiding die wordt genoemd is, dat Jezus een steen in brood zou moeten veranderen. Dit beeld kan men interpreteren als de neiging om te zwichten voor de gemakkelijke bevrediging van genot. Brood staat echter ook symbool als nodig voor de eerste levensbehoeften. Wat is er op tegen om die te bevredigen. Het afgelopen jaar met zijn inflatie en voedselcrisis is dit voor veel mensen niet gemakkelijk gebleken. Het antwoord van Jezus “Van brood alleen kan de mens niet leven” kan ons de vraag stellen: Ten koste van wat bevredigen wij ons onze behoeften en om welke behoeften gaat het? De oorlog in Oekraïne doet ons beseffen dat ook de basisbehoeften onder druk komen te staan. Geven wij toe aan deze druk of zijn we bereid om offers te brengen voor de waarden van vrijheid en rechtvaardigheid die boven alle bevrediging van behoeften uit gaan.

De tweede verleiding is rijkdom willen verwerven.

In het verhaal moet Jezus daartoe knielen voor de duivel, het symbool van de macht van het kwaad. Geef je persoonlijke integriteit op en je kunt rijk worden. Lucas laat een kritische houding zien tegenover rijkdom die hij in meerdere verhalen in dit Evangelie laat zien. Hij zag er de corrumperende werking van en hoe het ten koste kan gaan van de armen.

De verhouding rijkdom- armoede blijft in alle tijden een bron van meningsverschillen en een zaak van strijd. Het afgelopen jaar speelt het ook mee in de gevolgen van de oorlog. Geld en bezit worden volop als strijdmiddel ingezet.

Het antwoord van Jezus: “Kniel alleen voor de Heer” heeft in dit verband niets met verering van het goddelijke te maken door pracht en praal, maar met recht doen aan de mensen. Ook hier dringt zich de vraag op: Vanuit welke waarden leven we?

De derde verleiding “Spring van de tempel en engelen zullen je opvangen” zegt misschien iets over de roekeloosheid waarmee mensen leven of de mate waarmee mensen de werkelijkheid naar hun hand proberen te zetten. Vroeger vaak moralistisch gebruikt om ons kaartspelen of dobbelen te verbieden, immers men mag God niet verzoeken de uitkomst in jouw voordeel te laten eindigen. Dit godsbeeld is mij vreemd. Bij alle drie de beelden van verleiding gaat het mijns inziens om het bewaren van je integriteit en te leven vanuit waarden die de menselijkheid in stand houden.

Zowel in dit Bijbelse verhaal als in de genoemde uitspraken van Spinoza wordt het woord macht niet genoemd, al is macht heel vaak verbonden met rijkdom. Spinoza zag de verslavende werking ervan, die men ook bij genotzucht en het streven naar eer kan zien. Bevrediging van deze behoeften is altijd zeer tijdelijk en wordt onvermijdelijk gevolgd door het verlangen deze opnieuw te bevredigen. Daarom zei hij op zoek te gaan naar zaken van eeuwigheidswaarde, waardoor men niet voortdurend door hebzucht, haat of afgunst gedreven wordt. Niet dat Spinoza tegen alle vormen van genot of bezit was, maar als men niet zonder kon was het doel geworden en geen middel om een goed leven te leiden. Als middel hebben ze een maat, als doel wordt men er slaaf van.

Hij vond eeuwige waarden in het in overeenstemming brengen van zijn hartstochten en gevoelens met de menselijke natuur. Hij zag in dat de mens, zoals elk levend wezen, zichzelf wil handhaven. Dat is zijn natuur, niets op tegen, maar men moet zoveel mogelijk met andere mensen volgens die natuur kunnen leven. Spinoza heeft zoveel mogelijk geleefd volgens zijn filosofie en bracht daar veel materiële en sociale offers voor. Zo is hij in uiterst harde bewoordingen uit de Joods- Portugese gemeenschap verbannen. De rest van zijn leven heeft hij in betrekkelijke armoede geleefd. Hij voorzag in zijn levensonderhoud door zeer bekwaam lenzen te slijpen, die ook voor wetenschappelijk onderzoek gebruikt werden en hij had vrienden die hem steunden. Hij overleed in Den Haag op 44 jarige leeftijd, waarschijnlijk als gevolg van tuberculose.

In alles bewaarde hij zijn integriteit.

Namens Vrijzinnigen Woubrugge

Levien Scheele